Obraza uczuć religijnych — Kodeks Karny art. 196

Przestępstwa dotyczące obrazy uczuć religijnych bardzo często budzą spore emocje. Mimo że nie jest to przestępstwo często spotykane, zazwyczaj tego typu przypadki odbijają się w mediach szerokim echem. 

Ten rodzaj przestępstw został stypizowany w art. 196 Kodeksu Karnego. Artykuł ten znajduje się w rozdziale „Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania”. Warto zaznaczyć, że do obrazy uczuć religijnych może dojść zarówno poprzez działanie, jak i zaniechanie. Działaniem prowadzącym do obrazy uczuć religijnych mogą być słowa, a także gesty. Obraza uczuć religijnych to także niszczenie przedmiotów, które objęte są kultem. Zgodnie z artykułem 196 Kodeksu Karnego Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”. Ze względu na wymiar kary jest to zatem przestępstwo kwalifikowane jako występek. Zbrodnia to natomiast drugi rodzaj przestępstw, zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata. Obraza uczuć religijnych jest przestępstwem powszechnym. Oznacza to, że może go dopuścić się każdy, bez względu na wyznanie oraz to, czy jest w ogóle osobą wierzącą. 

Obraza uczuć religijnych to przestępstwo rzadko spotykane. Jak wynika ze statystyk policyjnych, w 2016 roku wszczęto 54 postępowania dotyczące tego przestępstwa. Stwierdzono natomiast 46 tego typu występków. Obrażając uczucia religijne innych osób, sprawca oddziałuje na uczucia innych osób, przy czym nie muszą to być wyłącznie wyznawcy danej religii. W przypadku działań takich, jak niszczenie przedmiotów kultu, o tym, co dany przedmiot kultu stanowi, decyduje dana religia oraz przekonania wyznawców danej religii. 

Zazwyczaj sprawy dotyczące obrazy uczuć religijnych kończą się na etapie postępowania przygotowawczego. Bardzo często osobami, które dopuszczają się tego czynu, są artyści. Zazwyczaj orzekana kara w sprawach dotyczących obrazy uczuć religijnych to kara grzywny. Domaganie się własnych praw możliwe jest również na podstawie artykułu 256, w którym penalizacji podlegają działania polegające na nawoływaniu do nienawiści ze względu na różnice wyznaniowe. Problematyczny jest fakt, czy zapisy dotyczące uczuć religijnych powinny chronić także większość, czy wyłącznie mniejszości religijne. 

Penalizacja obrazy uczuć religijnych związana jest z wolnością sumienia i wyznania, która stanowi wartość konstytucyjną. Wolność ta chroniona jest w aktach prawnych takich, jak Konstytucja RP, ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania czy Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Wolność sumienia i wyznania to zatem wartość konstytucyjna, która potwierdzona jest w aktach międzynarodowych. 

Uczucia religijne stanowią element składający się na zespół zjawisk nazywany pojęciem religii. Ochrona wolności religii obejmuje m.in. sferę pojęć, wyobrażeń oraz przekonań  religijnych, które posiada dana osoba.

Wokół przepisów dotyczących obrazy uczuć religijnych narosło wiele kontrowersji. Dotyczą one m.in. tego, czy karanie za ten czyn nie jest czymś, co stoi w sprzeczności z neutralnym światopoglądowo państwem, a także, czy nie jest ograniczaniem wolności wypowiedzi i swobody artystycznej. 

Za obrazę uczuć religijnych można uznać np. publiczne znieważenie przedmiotu czci religijnej. Przestępstwem tym może być również naruszenie miejsca, które przeznaczone jest do publicznego wykonywania obrzędów religijnych. Charakter poniżający powinien zostać jednak określony na podstawie obiektywnych przesłanek. Jak podkreśla adwokat Krzysztof Śpiewak (https://adwokatspiewak.pl/) sąd w toku postępowania weryfikuje nie tylko to, czy dana osoba poczuła się obrażona pewnym zachowaniem, lecz również to, czy działanie może być uznawane za obraźliwe również przez osobę, która charakteryzuje się przeciętną wrażliwością. Charakter danego czynu określa się, uwzględniając przekonania, które panują w danym kręgu kulturowym. Obelżywy charakter danego działania określa się, biorąc pod uwagę przeciętnego członka danej grupy wyznaniowej. Konieczne jest zatem odróżnienie działań, które obrażają czyjeś uczucia ze względu na ich prowokacyjny charakter od tych działań, które są wyrazem publicznej prezentacji własnych poglądów. Obrazą uczuć religijnych nie będzie zatem negatywna wypowiedź na temat przedmiotu kultu czy samej religii, o ile nie ma ona charakteru poniżającego. 

Obraza uczuć religijnych może mieć miejsce również w sytuacji kiedy dana osoba nie wyraża zamiaru obrażenia czyichś uczuć, lecz może mieć świadomość, że jej działanie może się do obrazy przyczynić. By doszło do obrazy uczuć religijnych, niezbędne jest naruszenie czyjejś godności. Znamieniem czynu zabronionego, jakim jest obraza uczuć religijnych, jest jego publiczne wykonanie. Oznacza to, że postępowanie będące obrazą uczuć religijnych powinno zostać zauważone przez większą grupę osób. Do publicznej obrazy uczuć religijnych dochodzi także wtedy, kiedy ma ona miejsce niepublicznie, a następnie dojdzie do jej rozpowszechnienia np. za pośrednictwem nagrania.

Czyn polegający na obrazie uczuć religijnych ścigany jest z oskarżenia publicznego. Na przestrzeni lat pojawiały się propozycje dotyczące zmiany trybu ścigania. Argumentem na ich rzecz miała być konieczność złożenia zawiadomienia o przestępstwie w celu samodzielnego zainicjowania ścigania. Zmiana trybu ścigania doprowadziłaby również do łatwiejszej weryfikacji dotyczącej tego, czy czyjeś uczucia religijne zostały obrażone.

Bądź pierwszy, który skomentuje ten wpis!

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany.


*